با انواع هرس درختان و اصول هرس آشنا شوید
هرس به طور کلی علم و هنر قطع کامل یا جزئی اندام‌های مختلف گیاه می‌باشد. هرس کردن به منظور تحت تاثیر قرار دادن و هدایت مسیر رشد و باروری گیاه یا به طور کلی اصلاح و بهبود نمای ظاهری که در نهایت باعث تنظیم و کنترل رشد، گلدهی و میوه‌دهی می‌گردد، انجام می‌شود. ایجاد یک فرم خاص (ستونی -هرمی – بیضی کروی و مجنون) در تاج نهال به منظور حصول هدف یا اهدافی خاص را تربیت نهال می‌گویند. بر اساس شکل طبیعی درختان ، لازم است قبلا” در خزانه‌های تولید، هرس و تربیت اولیه بر روی نهال صورت پذیرد. در این قسمت با انواع هرس درختان آشنا می شویم.
انواع هرس
۱ – هرس پوست
از این هرس برای متعادل نمودن رویش و زایش درخت استفاده می‌نمایند و از طریق کم و زیاد کردن شیره پرورده و شیره خام صورت می‌گیرد. هرس پوست به دو صورت انجام می‌شود که در ادامه آن‌ها را نام برده و درباره‌ی هر یک توضیح می‌دهیم.
الف: هرس کت زنی (حلقه برداری)
ب: هرس تبرزنی
الف: هرس کت زنی
این عمل روی انگور‌های دانه دار و کیوی قابل اجرا است. بدین صورت است که در حدود ۲ میلیمتر از پوست شاخه گیاه را به صورت یک حلقه کامل از محیط شاخه بر می‌داریم. در اثر این عمل مقداری از شیره پرورده که از برگ‌های شاخه به سمت سایر اندام در حرکت است به سوی خوشه‌ها برگشته و صرف درشت کردن خوشه می‌گردد. این نوع از هرس زمانی استفاده می‌شود که میوه‌ها تازه تشکیل شده و غوره‌ها در شروع آبگیری باشند.
ب: تبرزنی
تبر زنی عبارت است از بریدن مجرای شیره خام جهت کاهش نسبت آن به شیره پرورده داخل درخت. این عمل برای برگرداندن درخت گردو از حالت رویش به حالت زایش مناسب است.
نحوه انجام این نوع هرس
دو برش مورب با وسیله تیز به تنه درخت وارد کرده که از قسمت پوست گذر کرده و مقداری چوب را هم ببرد. در این حالت پس از مدتی از آوند‌های چوبی شیره خام به صورت آب از تنه درخت خارج می‌شود. با این عمل نسبت شیره خام به پرورده کاهش یافته و درخت در سال‌های آینده، باردهی درخت بیشتر خواهد شد.
زمان اجرا
این نوع هرس بر روی درختانی همانند گردو، توت و انگور در پایان زمستان انجام می‌شود.
۲ – هرس ریشه
حذف ریشه‌ها جهت جلوگیری از جذب بیش از اندازه شیره خام می‌باشد که تأثیری همچون تبرزنی را از خود نشان خواهد داد. عیب این عمل احتمال آلوده شدن به بیماری قارچی می‌باشد که در این صورت باید محل زخم را با چسب هرس آغشته نمود. هرس ریشه معمولا بر روی درختانی همچون سیب، گلابی، لیمو ترش و درختان مینیاتور صورت می‌گیرد.
۳- هرس باردهی
این هرس به منظور ازدیاد قدرت باردهی و پخش محصول بین کلیه شاخه‌ها انجام می‌شود. به طوریکه هم میوه مرغوب گردد و هم از قدرت درخت کاسته نشود. این نوع هرس در زمستان انجام می‌گیرد و شامل دوبخش زیر می‌باشد:
الف: هرس سر شاخه زنی
ب: هرس شاخه زنی
الف. – هرس سر شاخه زنی
این نوع هرس عبارت است از قطع مختصر نوک شاخه جهت تولید شاخه‌های جدید.
ب. – هرس شاخه زنی
این نوع هرس عبارت است از شاخه زنی کامل یک شاخه از محل رویش یا انشعاب آن روی درخت.
عوامل موثر در اجرای هرس باردهی
الف: خواص ارثی رشد درخت
ب: ریزی و درشتی میوه
ج: عادت گلدهی و تشکیل میوه روی شاخه‌ها
در کل برای درختانی که رشد رویشی بالایی دارند باید هرس باردهی کمتر انجام گیرد. میوه‌هایی که باید کمتر از این هرس برای آن‌ها استفاده کنیم، شامل: آلبالو، گیلاس، بادام و … هستند.
ترتیب شدت انجام هرس باردهی به صورت زیر است:
انگور، کیوی، هلو، شلیل، سیب، گلابی، آلبالو، گیلاس؛ که درخت انگور، شدید‌ترین هرس و درخت گیلاس کمترین هرس را طلب می‌کند.
در انتها نظر شما دوستان گرامی را به چند تذکر جلب می‌نماییم:
ـ چنانچه شاخه از ته و مماس بر تنه بریده نشود قسمت باقیمانده ناخنک می‌زند.
ـ قسمت باقیمانده پس از مدتی می‌میرد و راه نفوذ آفات چوب خوار و بیماری‌های قارچی و باکتری را به سمت گیاه باز می‌کند.
ـ مهمیز‌ها بایستی از ته قطع شده و روی محل برش را با چسب هرس آغشته کنیم.
–درختانی از قبیل: مرکبات و گردو نیاز به هرس باردهی سالانه ندارند.
-در درخت هلو به علت تشکیل میوه روی شاخه‌های یک ساله بهتر است هرس را شدید‌تر کنیم تا شاخه‌های یک ساله کافی جهت تولید میوه بدست آید.
